निज  हाथन  सर्वसु  खोय  चुके  कहँ  लौ  दुख  पै  दुख  ही  भरिये।  
हम  आरत  भारतवासिन  पै  अब  दीनदयाल  दया  करिये॥  
लरि  भाइन-भाइन  आपस  में  बल  बीरज  वैभव  नाश  कियो।  
सब  के  उर  आलस  अप्रियता  अघ  आदिक  बैरिन  बास  कियो॥  
हमरे  धन  सों  हमरे  तन  सों  परदेशिन  भोग  बिलास  कियो।  
करता  धरता  सब  आप  बने  अति  तुच्छ  हमै  निज  दास  कियो॥  
इन  स्वारथ  मीत  विधर्मिन  के  पद  पूजत  हा!  कब  लौं  मरिये।  
हम  आरत...॥1॥  
कोउ  मूरख  हिंदुन  को  ढिग  कै  निज  निंदित  शिष्य  बनावत  है।  
बहकाय  कुटुंब  छुड़ाय  छली  फिर  नेक  नहीं  अपनावत  है॥  
कोउ  स्यामल  रंगहि  सों  घिनकै  जिय  लेत  बिलंब  न  लावत  है।  
यह  दुर्गति  देखि  ह  हा!  हमरी  अँखियान  लहू  भरि  आवत  है॥  
न  पुकार  सुनै  कोउ  भूपति  है  किमि  धीरज  हाय  हिये  धरिये।  
हम  आरत...॥2॥  
विधवा  बिलपैं  नित  धेनु  कटें  कोउ  लागत  हाय  गुहार  नहीं।  
पट  भूषण  बेचि  भरै  कर  को  तबहूँ  लखिये  बयपार  नहीं॥  
महँगी  दुरभिक्ष  कुरोगन  ते  भरि  पेट  जुहात  अहार  नहीं।  
निजता  इकता  बलबुद्धि  नहीं  तिहि  ऊपर  हाथ  हथ्यार  नहीं॥  
सबही  बिधि  दीन  मलीन  महा  निशिबासर  चित्त  चिता  जरिये।  
हम  आरत...॥3॥  
हमरे  अघ  औगुन  जो  गनि  हौ  गनती  नहिं  लाख  करोरन  की।  
जहँ  प्रेम  नहीं  तहँ  कौन  कथा  अपलच्छन  और  अभद्रन  की॥  
दुख  देखि  द्रवौ  इक  आश  इती  असहायन  की  असमर्थन  की।  
प्रभु  की  करुणाहु  अनंत  अहै  जु  कुकृत्ति  घनो  हम  तुच्छन  की॥  
यह  जानि  प्रताप  नरायन  के  उर  अंतर  ते  न  कहूँ  टरिये।  
हम  आरत  भारत  बासिन  पै  अब  दीनदयाल  दया  करिये॥4॥  
             
                nij  hathan  sarwasu  khoy  chuke  kahan  lau  dukh  pai  dukh  hi  bhariye  
hum  aarat  bharatwasin  pai  ab  dinadyal  daya  kariye॥  
lari  bhain  bhain  aapas  mein  bal  biraj  waibhaw  nash  kiyo  
sab  ke  ur  aalas  apriyta  agh  aadik  bairin  bas  kiyo॥  
hamre  dhan  son  hamre  tan  son  pardeshin  bhog  bilas  kiyo  
karta  dharta  sab  aap  bane  ati  tuchchh  hamai  nij  das  kiyo॥  
in  swarath  meet  widharmin  ke  pad  pujat  ha!  kab  laun  mariye  
hum  aarat  ॥1॥  
kou  murakh  hindun  ko  Dhig  kai  nij  nindit  shishya  banawat  hai  
bahkay  kutumb  chhuDay  chhali  phir  nek  nahin  apnawat  hai॥  
kou  syamal  rangahi  son  ghinakai  jiy  let  bilamb  na  lawat  hai  
ye  durgati  dekhi  h  ha!  hamri  ankhiyan  lahu  bhari  aawat  hai॥  
na  pukar  sunai  kou  bhupati  hai  kimi  dhiraj  hay  hiye  dhariye  
hum  aarat  ॥2॥  
widhwa  bilapain  nit  dhenu  katen  kou  lagat  hay  guhar  nahin  
pat  bhushan  bechi  bharai  kar  ko  tabhun  lakhiye  baypar  nahin॥  
mahngi  durbhiksh  kurogan  te  bhari  pet  juhat  ahar  nahin  
nijta  ikta  balbuddhi  nahin  tihi  upar  hath  hathyar  nahin॥  
sabhi  bidhi  deen  malin  maha  nishibasar  chitt  chita  jariye  
hum  aarat  ॥3॥  
hamre  agh  augun  jo  gani  hau  ganti  nahin  lakh  karoran  ki  
jahan  prem  nahin  tahan  kaun  katha  aplachchhan  aur  abhadran  kee॥  
dukh  dekhi  drwau  ek  aash  iti  ashayan  ki  asmarthan  ki  
prabhu  ki  karunahu  anant  ahai  ju  kukritti  ghano  hum  tuchchhan  kee॥  
ye  jani  pratap  narayan  ke  ur  antar  te  na  kahun  tariye  
hum  aarat  bharat  basin  pai  ab  dinadyal  daya  kariye॥4॥  
nij  hathan  sarwasu  khoy  chuke  kahan  lau  dukh  pai  dukh  hi  bhariye  
hum  aarat  bharatwasin  pai  ab  dinadyal  daya  kariye॥  
lari  bhain  bhain  aapas  mein  bal  biraj  waibhaw  nash  kiyo  
sab  ke  ur  aalas  apriyta  agh  aadik  bairin  bas  kiyo॥  
hamre  dhan  son  hamre  tan  son  pardeshin  bhog  bilas  kiyo  
karta  dharta  sab  aap  bane  ati  tuchchh  hamai  nij  das  kiyo॥  
in  swarath  meet  widharmin  ke  pad  pujat  ha!  kab  laun  mariye  
hum  aarat  ॥1॥  
kou  murakh  hindun  ko  Dhig  kai  nij  nindit  shishya  banawat  hai  
bahkay  kutumb  chhuDay  chhali  phir  nek  nahin  apnawat  hai॥  
kou  syamal  rangahi  son  ghinakai  jiy  let  bilamb  na  lawat  hai  
ye  durgati  dekhi  h  ha!  hamri  ankhiyan  lahu  bhari  aawat  hai॥  
na  pukar  sunai  kou  bhupati  hai  kimi  dhiraj  hay  hiye  dhariye  
hum  aarat  ॥2॥  
widhwa  bilapain  nit  dhenu  katen  kou  lagat  hay  guhar  nahin  
pat  bhushan  bechi  bharai  kar  ko  tabhun  lakhiye  baypar  nahin॥  
mahngi  durbhiksh  kurogan  te  bhari  pet  juhat  ahar  nahin  
nijta  ikta  balbuddhi  nahin  tihi  upar  hath  hathyar  nahin॥  
sabhi  bidhi  deen  malin  maha  nishibasar  chitt  chita  jariye  
hum  aarat  ॥3॥  
hamre  agh  augun  jo  gani  hau  ganti  nahin  lakh  karoran  ki  
jahan  prem  nahin  tahan  kaun  katha  aplachchhan  aur  abhadran  kee॥  
dukh  dekhi  drwau  ek  aash  iti  ashayan  ki  asmarthan  ki  
prabhu  ki  karunahu  anant  ahai  ju  kukritti  ghano  hum  tuchchhan  kee॥  
ye  jani  pratap  narayan  ke  ur  antar  te  na  kahun  tariye  
hum  aarat  bharat  basin  pai  ab  dinadyal  daya  kariye॥4॥  
 
             
    
 
    Additional information available 
    Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
    
 
    rare Unpublished content 
    This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.