संसारक सभ माए
रक्त-मज्जासँ अपन
गढ़ैत अछि जतनसँ सुन्नरसन कोमल कोंढ़ी
गमकएबा लेल सगर सृष्टि
आत्माक सुगन्धिसँ अपन
सहैत अछि ओ असहाज पीड़
मुदा फुलयबासँ पहिनहि
धर्मक प्रयोगशाला सभमे
देखाक' काल्पनिक संसारक सपना एकटा
बदलि देल जाइछ फूलक सभ गुण-धर्म
टोभि देल जाइछ धथूरक काँट
ओकर मोनकेँ कयल जाइछ बेमत्त
आ बाट नपैत कुरुक्षेत्रसँ कर्बला धरिक
बनिक' रहि जाइछ ओ
एकगोट पिजायल हथियार मात्र
ओ सभ अदृष्ट सत्ता
जे पिटैत रहैत अछि डिगडिगिया
सर्वशक्तिमान होयबाक अपन
आ धर्मरक्षाक मादे
सामर्थ्यक दंभसँ जकर
रहैत अछि भरल
बेस मोट, भरिगर आसमानी पोथी सभ
तैयो धर्मरक्षाक नाम पर
खेलैए ओ अपन देवत्वकलेल मनुक्खेक शिकार
बनबैए मनुक्खताक विरुद्ध मनुक्खेकेँ हथियार
ओहि सभ सत्ताकेँ
नहि चाही अस्तित्व पर अपन कोनो प्रश्न
तेँ जाबैत अछि मूँह सभक
अन्ह आस्थाक जाबीसँ
तोपि दैछ सभटा विरोधक स्वर
घंटा-घड़ियाल-भोंपाक अनघोलसँ
तर्ककेँ काटि देल जाइछ हरसट्ठे
जड़ मान्यताक तरुआरिसँ
प्रकृतिक आँगनमे जखन
कौआ-कुकुर, बाघ-हरिण, साँप-सपनौर सभ
जन्मसँ मरण धरि
जी सकैए अपन-अपन गुण-धर्मक संग
तखन हम; मनुक्खक सन्तति
किएक बन जाइ
कोनो दन्तार आदमखोर जानवर
किएक करैत रही खुनियाँ नाँगट नाच
बान्हल कठपुतरीसन अन्धविश्वासक राइससँ
कोनो अनचिन्हार मुँहचोरक
अहं-तुष्टिक लेल
आब करहि पड़त नासकार
होयबासँ षड्यंत्रक हथियार
बचयबालेल मनुक्खक निजता
मनुक्खताक गुण-धर्म
आ आस्थाक जाबी फोलि
लगाबहि पड़त प्रश्नचिन्ह
'जँ तोँही नीति-नियन्ता, धर्म-ध्वज रक्षक
त' देखाबह अपन सामरथ अपनहि
बनाबह अपन धर्म कनिक धर्मयुक्त, भयमुक्त
जँ से नहि त' लड़ह अपन धर्मयुद्ध अपनहि बुत्ते
लेबहि पड़त मुक्ति आब
जबकल मान्यता सभक गुमसराइन गन्हसँ
जोह' पड़त आत्मामे अपन
माइक अरजल ओ नैसर्गिक सुगन्धि
जाहिसँ हम; एकटा सपनजीवी प्रजाति
बिलहि सकब सगर संसारमे
एकटा सुन्नर, सबरंगा, शान्तिपूर्ण
ग्रह पर जिउबाक सपना।
sansarak sabh maye
rakt majjasan apan
gaDhait achhi jatanasan sunnarsan komal konDhi
gamakeba lel sagar srishti
atmak sugandhisan apan
sahait achhi o ashaj peeD
muda phulayabasan pahinahi
dharmak prayogashala sabhme
dekhak kalpanik sansarak sapna ekta
badali del jaichh phulak sabh gun dharm
tobhi del jaichh dhathurak kaant
okar monken kayal jaichh bematt
aa baat napait kurukshetrasan karbala dharik
banik rahi jaichh o
ekgot pijayal hathiyar maatr
o sabh adrisht satta
je pitait rahait achhi DigaDigiya
sarvashaktiman hoybak apan
aa dharmrakshak made
samarthyak dambhasan jakar
rahait achhi bharal
bes mot, bharigar asmani pothi sabh
taiyo dharmrakshak naam par
khelaiye o apan devatvaklel manukkhek shikar
banabaiye manukkhtak viruddh manukkheken hathiyar
ohi sabh sattaken
nahi chahi astitv par apan kono parashn
ten jabait achhi moonh sabhak
anh asthak jabisan
topi daichh sabhta virodhak svar
ghanta ghaDiyal bhompak anagholasan
tarkken kati del jaichh harsatthe
jaD manytak taruarisan
prakritik anganame jakhan
kaua kukur, baagh harin, saanp sapnaur sabh
janmasan maran dhari
ji sakaiye apan apan gun dharmak sang
takhan ham; manukkhak santati
kiyek ban jai
kono dantar adamkhor janvar
kiyek karait rahi khuniyan nangat naach
banhal kathaputrisan andhvishvasak raisasan
kono anchinhar munhchorak
ahan tushtik lel
aab karahi paDat naskar
hoyabasan shaDyantrak hathiyar
bachaybalel manukkhak nijta
manukkhtak gun dharm
aa asthak jabi pholi
lagabahi paDat prashnchinh
jan tonhi niti niyanta, dharm dhvaj rakshak
ta dekhabah apan samarath apanahi
banabah apan dharm kanik dharmyukt, bhaymukt
jan se nahi ta laDah apan dharmyuddh apanahi butte
lebahi paDat mukti aab
jabkal manyata sabhak gumasrain ganhasan
joh paDat atmame apan
maik arjal o naisargik sugandhi
jahisan ham; ekta sapanjivi prajati
bilahi sakab sagar sansarme
ekta sunnar, sabranga, shantipurn
grah par jiubak sapna.
sansarak sabh maye
rakt majjasan apan
gaDhait achhi jatanasan sunnarsan komal konDhi
gamakeba lel sagar srishti
atmak sugandhisan apan
sahait achhi o ashaj peeD
muda phulayabasan pahinahi
dharmak prayogashala sabhme
dekhak kalpanik sansarak sapna ekta
badali del jaichh phulak sabh gun dharm
tobhi del jaichh dhathurak kaant
okar monken kayal jaichh bematt
aa baat napait kurukshetrasan karbala dharik
banik rahi jaichh o
ekgot pijayal hathiyar maatr
o sabh adrisht satta
je pitait rahait achhi DigaDigiya
sarvashaktiman hoybak apan
aa dharmrakshak made
samarthyak dambhasan jakar
rahait achhi bharal
bes mot, bharigar asmani pothi sabh
taiyo dharmrakshak naam par
khelaiye o apan devatvaklel manukkhek shikar
banabaiye manukkhtak viruddh manukkheken hathiyar
ohi sabh sattaken
nahi chahi astitv par apan kono parashn
ten jabait achhi moonh sabhak
anh asthak jabisan
topi daichh sabhta virodhak svar
ghanta ghaDiyal bhompak anagholasan
tarkken kati del jaichh harsatthe
jaD manytak taruarisan
prakritik anganame jakhan
kaua kukur, baagh harin, saanp sapnaur sabh
janmasan maran dhari
ji sakaiye apan apan gun dharmak sang
takhan ham; manukkhak santati
kiyek ban jai
kono dantar adamkhor janvar
kiyek karait rahi khuniyan nangat naach
banhal kathaputrisan andhvishvasak raisasan
kono anchinhar munhchorak
ahan tushtik lel
aab karahi paDat naskar
hoyabasan shaDyantrak hathiyar
bachaybalel manukkhak nijta
manukkhtak gun dharm
aa asthak jabi pholi
lagabahi paDat prashnchinh
jan tonhi niti niyanta, dharm dhvaj rakshak
ta dekhabah apan samarath apanahi
banabah apan dharm kanik dharmyukt, bhaymukt
jan se nahi ta laDah apan dharmyuddh apanahi butte
lebahi paDat mukti aab
jabkal manyata sabhak gumasrain ganhasan
joh paDat atmame apan
maik arjal o naisargik sugandhi
jahisan ham; ekta sapanjivi prajati
bilahi sakab sagar sansarme
ekta sunnar, sabranga, shantipurn
grah par jiubak sapna.
- पुस्तक : विसर्ग होइत स्वर (पृष्ठ 75)
- रचनाकार : प्रणव नार्मदेय
- प्रकाशन : नवारम्भ, पटना
- संस्करण : 2017
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
About this sher
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.