पहिले लछमनिया पैदा भइ
तौ हुइगा उनका मुख मलीन
दउआ के लरिका भये तीन
सकटू गिरिजा औ गयादीन।
सब बड़ी जतन ते पाले गे
सब अंगरेजी बिद्यालय गे
हुसियार रही लछमनिया मुलु
वा चौका चूल्हे मा खपि गै।
लरिका बिद्यालय मा पढ़िकै
अंगरेजी बिद्या सीख लिहिन
दउआ की कौनौ सुनेसि नहीं
सब अपने आप बिहाव किहिन।
सब खेती पाती बेंचि खोंचि
वुइ राई रत्ती बाँटि लिहिन
आपसै मा लड़िकै दीमक जस
अपनी देहरी का चाटि लिहिन।
जब ते भौजी परलोक गयीं
दउआ पीपर जस हरहराँय
जिउ कहूँ न लागै ट्वाला मा
मन मा झरसैं तन मा बुताँय।
सब लरिका आपन हिस्सा लै
दिल्ली-कलकत्ता भाजि गये
लछमनिया बिटिया याक रही
बस वहै सहारा बनि गई है।
रहिगे अकेल वुइ खड़हर मा
घरु पुरखिन बिना रहै सूना
खटिया पकरे पगलान बैठ
अब हुइगा उनका दुःख दूना।
सस्ते मा लछमी का बिहाव
दउआ निपटायेनि रहै मुला
पौरुखु घटिगा थकि रही सांस
अब तौ रहिगा बसि चली चला।
बिटिया के मन मा टीस नहीं
वा सेवा भाव जनावति है
खांसी बोखार का पता चलै
तौ दौरि धूप घर आवति है।
लरिका कौनौ सुधि लेत नहीं
पगलौनू आल्हा गावति हैं
लछमी की सेवा ते दउआ की
आंखि रोजु, भरि आवति है।
pahile lachhamaniya paida bhai
tau huiga unka mukh malin
daua ke larika bhaye teen
saktu girija au gayadin.
sab baDi jatan te pale ge
sab angreji bidyalay ge
husiyar rahi lachhamaniya mulu
va chauka chulhe ma khapi gai.
larika bidyalay ma paDhikai
angreji bidya seekh lihin
daua ki kaunau sunesi nahin
sab apne aap bihav kihin.
sab kheti pati benchi khonchi
vui rai ratti banti lihin
apasai ma laDikai dimak jas
apni dehri ka chati lihin.
jab te bhauji parlok gayin
daua pipar jas harahranya
jiu kahun na lagai tvala ma
man ma jharasain tan ma butanya.
sab larika aapan hissa lai
dilli kalkatta bhaji gaye
lachhamaniya bitiya yaak rahi
bas vahai sahara bani gai hai.
rahige akel vui khaDhar ma
gharu purkhin bina rahai suna
khatiya pakre paglan baith
ab huiga unka duःkha duna.
saste ma lachhmi ka bihav
daua niptayeni rahai mula
paurukhu ghatiga thaki rahi saans
ab tau rahiga basi chali chala.
bitiya ke man ma tees nahin
va seva bhaav janavati hai
khansi bokhar ka pata chalai
tau dauri dhoop ghar avati hai.
larika kaunau sudhi let nahin
paglaunu aalha gavati hain
lachhmi ki seva te daua ki
ankhi roju, bhari avati hai.
pahile lachhamaniya paida bhai
tau huiga unka mukh malin
daua ke larika bhaye teen
saktu girija au gayadin.
sab baDi jatan te pale ge
sab angreji bidyalay ge
husiyar rahi lachhamaniya mulu
va chauka chulhe ma khapi gai.
larika bidyalay ma paDhikai
angreji bidya seekh lihin
daua ki kaunau sunesi nahin
sab apne aap bihav kihin.
sab kheti pati benchi khonchi
vui rai ratti banti lihin
apasai ma laDikai dimak jas
apni dehri ka chati lihin.
jab te bhauji parlok gayin
daua pipar jas harahranya
jiu kahun na lagai tvala ma
man ma jharasain tan ma butanya.
sab larika aapan hissa lai
dilli kalkatta bhaji gaye
lachhamaniya bitiya yaak rahi
bas vahai sahara bani gai hai.
rahige akel vui khaDhar ma
gharu purkhin bina rahai suna
khatiya pakre paglan baith
ab huiga unka duःkha duna.
saste ma lachhmi ka bihav
daua niptayeni rahai mula
paurukhu ghatiga thaki rahi saans
ab tau rahiga basi chali chala.
bitiya ke man ma tees nahin
va seva bhaav janavati hai
khansi bokhar ka pata chalai
tau dauri dhoop ghar avati hai.
larika kaunau sudhi let nahin
paglaunu aalha gavati hain
lachhmi ki seva te daua ki
ankhi roju, bhari avati hai.
स्रोत :
पुस्तक : भाखा की गठरी (पृष्ठ 26)
रचनाकार : भारतेन्दु मिश्र
प्रकाशन : परिकल्पना, दिल्ली
संस्करण : 2025
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.