कौनौ हिंदू न कौनौ मुसुरमान कै,
कौनौ सिख पारसी ना तौ क्रिस्तान कै,
देस ओ कै कि जे जान पै खेलि के
बढ़ि के रच्छा करै देस की सान कै।
ओ कै करतूत जग मा बखानी अहै,
ओ कै कन-कन म गूँजत कहानी अहै,
देस की राह मा सिर दिहिस झूमि के
ओसी बाढ़ के कहा कौन दानी अहै।
हँसि के जननी-जनम भूमि पै मरि गवा,
पीर धरती क जिउ होमि के हरि गवा,
चाँद सूरज तलक ओ कै चरचा चली
सात पुरखन क ओसी जनम तरि गवा।
मान सम्मान धन और धरम व्यर्थ बा,
पाठ पूजा और सारा करम व्यर्थ बा,
काम आवा न धरती के संकट म जे
ओ कै दुनिया म सब पयसरम व्यर्थ बा।
पूजा पावा थै ऊ बीर बाँका कि जे,
जूझै धरती कै संकट निवारन बरे,
ऐसे मुरदन कै गिनती कहाँ जे मरे
गीध कउआ कुकुर औ सियारन बरे।
देस काटै कि खातिर उठे हाथ तौ,
बेझिझक, बेहिचक हाथ कइ द्या कलम,
सत्रु की राय मा जे हुँकारी भरै
ओ के ललकार के माथ कइ द्या कलम।
खाय कोहराने, भूकै क लोहराने मा,
ऐसे पापी क मारे बड़ी पुन्नि बा,
नाहीं गरदन झुकै देस के पाँव मा
ऐसी गरदन उतारे बड़ी पुन्नि बा।
कौनौ भाषा का झंडा उठाए चला,
कौनौ मजहब के नारा दिहे जात बा,
कौनौ नाचा थै पुतरी बना काठ कै
जौन दुसमन इसारा किहे जात बा।
कौनौ पच्छिउ म जाथै त कौनौ पुरब,
कौनौ उत्तर त दक्खिन म कौनौ चला,
सब सबै के रकत कै पियासा बना,
चारिउ कइती रचाये अहैं करबला।
कौनौ हड़ताल रैली असहयोग कै,
दुंदुभी घर म बइठा बजावत अहै,
कौनौ सबदन के गजरा से मूँदे नयन
अपने नेता क मूरत सजावत अहै।
गाल बाटै बजावत केहू झूमि के,
केउ दुलत्ती हुमुकि के चलावत अहै,
जे जहैं बा झिझक औ सरम छोड़िके
ऊ उहीं दाल आपन गलावत अहै।
आपै डफली बजावत अहै केउ कहू,
कसि के आपन केहू संख फूँकत अहै,
कौनौ फेकरत अहै गिरि के औंधा परा
कौनौ आँधर बतासे प भूँकत अहै।
अस मची लूट चारिउ कइत देस मा,
के कहै चोर रखवार लूटत अहैं,
दिन औ दुपहर म कौनौ रोंकइया न बा
रात मा सब दिया बार लूटत अहैं।
केसी फरियाद आखिर करै जाइके,
केउ के ऊपर न कौनौ क एतबार बा,
एकै खोपड़ी म सारे नहावा अहैं
एहमा लागा थै सबकइ मिली मार बा।
वहिं हिमालय से लड़के समुंदर तलुक,
एक अहदंक छावा अहै देस मा,
सबके गोड़े से मूड़े तलक कँपकँपी
जइसे भूकंप आवा अहै देस मा।
केउ न केउ कै सुनै, केउ न केउ कै गुनै,
चारिउ कइती छिड़ा बेसुरा राग बा,
यहि भरी भीड़ मा जौनी कइती लखा
सबके दामन म छोटा बड़ा दाग बा।
चारिउ कइती से कउआ गिदिर बा मची
लागै साजिस म सोझै फंसा देस बा,
जाल काटै क हिकमत निकारे परी
यारौ फंदा म कसि के कसा देस बा।
ई छुछेरन क फरफंद काटै बरे,
यारौ मिलिके कमर कसि के आवा तनी,
बिनु मरे अपने कैसे के देखब्या सरग
हाथ आवा जवानौ बढ़ावा तनी।
kaunau hindu na kaunau musurman kai,
kaunau sikh parsi na tau kristan kai,
des o kai ki je jaan pai kheli ke
baDhi ke rachchha karai des ki saan kai.
o kai kartut jag ma bakhani ahai,
o kai kan kan ma gunjat kahani ahai,
des ki raah ma sir dihis jhumi ke
osi baaDh ke kaha kaun dani ahai.
hansi ke janani janam bhumi pai mari gava,
peer dharti ka jiu homi ke hari gava,
chaand suraj talak o kai charcha chali
saat purkhan ka osi janam tari gava.
maan samman dhan aur dharam vyarth ba,
paath puja aur sara karam vyarth ba,
kaam aava na dharti ke sankat ma je
o kai duniya ma sab payasram vyarth ba.
puja pava thai uu beer banka ki je,
jujhai dharti kai sankat nivaran bare,
aise murdan kai ginti kahan je mare
geedh kaua kukur au siyaran bare.
des katai ki khatir uthe haath tau,
bejhijhak, behichak haath kai dya kalam,
satru ki raay ma je hunkari bharai
o ke lalkar ke maath kai dya kalam.
khaay kohrane, bhukai ka lohrane ma,
aise papi ka mare baDi punni ba,
nahin gardan jhukai des ke paanv ma
aisi gardan utare baDi punni ba.
kaunau bhasha ka jhanDa uthaye chala,
kaunau majhab ke nara dihe jaat ba,
kaunau nacha thai putri bana kaath kai
jaun dusman isara kihe jaat ba.
kaunau pachchhiu ma jathai ta kaunau purab,
kaunau uttar ta dakkhin ma kaunau chala,
sab sabai ke rakat kai piyasa bana,
chariu kaiti rachaye ahain karabla.
kaunau haDtal raili asahyog kai,
dundubhi ghar ma baitha bajavat ahai,
kaunau sabdan ke gajra se munde nayan
apne neta ka murat sajavat ahai.
gaal batai bajavat kehu jhumi ke,
keu dulatti humuki ke chalavat ahai,
je jahain ba jhijhak au saram chhoDike
uu uhin daal aapan galavat ahai.
aapai Daphli bajavat ahai keu kahu,
kasi ke aapan kehu sankh phunkat ahai,
kaunau phekrat ahai giri ke aundha para
kaunau andhar batase pa bhunkat ahai.
as machi loot chariu kait des ma,
ke kahai chor rakhvar lutat ahain,
din au duphar ma kaunau ronkaiya na ba
raat ma sab diya baar lutat ahain.
kesi phariyad akhir karai jaike,
keu ke uupar na kaunau ka etbaar ba,
ekai khopaDi ma sare nahava ahain
ehma laga thai sabakai mili maar ba.
vahin himalay se laDke samundar taluk,
ek ahdank chhava ahai des ma,
sabke goDe se muDe talak kanpkanpi
jaise bhukamp aava ahai des ma.
keu na keu kai sunai, keu na keu kai gunai,
chariu kaiti chhiDa besura raag ba,
yahi bhari bheeD ma jauni kaiti lakha
sabke daman ma chhota baDa daag ba.
chariu kaiti se kaua gidir ba machi
lagai sajis ma sojhai phansa des ba,
jaal katai ka hikmat nikare pari
yarau phanda ma kasi ke kasa des ba.
ii chhuchheran ka pharphand katai bare,
yarau milike kamar kasi ke aava tani,
binu mare apne kaise ke dekhabya sarag
haath aava javanau baDhava tani.
kaunau hindu na kaunau musurman kai,
kaunau sikh parsi na tau kristan kai,
des o kai ki je jaan pai kheli ke
baDhi ke rachchha karai des ki saan kai.
o kai kartut jag ma bakhani ahai,
o kai kan kan ma gunjat kahani ahai,
des ki raah ma sir dihis jhumi ke
osi baaDh ke kaha kaun dani ahai.
hansi ke janani janam bhumi pai mari gava,
peer dharti ka jiu homi ke hari gava,
chaand suraj talak o kai charcha chali
saat purkhan ka osi janam tari gava.
maan samman dhan aur dharam vyarth ba,
paath puja aur sara karam vyarth ba,
kaam aava na dharti ke sankat ma je
o kai duniya ma sab payasram vyarth ba.
puja pava thai uu beer banka ki je,
jujhai dharti kai sankat nivaran bare,
aise murdan kai ginti kahan je mare
geedh kaua kukur au siyaran bare.
des katai ki khatir uthe haath tau,
bejhijhak, behichak haath kai dya kalam,
satru ki raay ma je hunkari bharai
o ke lalkar ke maath kai dya kalam.
khaay kohrane, bhukai ka lohrane ma,
aise papi ka mare baDi punni ba,
nahin gardan jhukai des ke paanv ma
aisi gardan utare baDi punni ba.
kaunau bhasha ka jhanDa uthaye chala,
kaunau majhab ke nara dihe jaat ba,
kaunau nacha thai putri bana kaath kai
jaun dusman isara kihe jaat ba.
kaunau pachchhiu ma jathai ta kaunau purab,
kaunau uttar ta dakkhin ma kaunau chala,
sab sabai ke rakat kai piyasa bana,
chariu kaiti rachaye ahain karabla.
kaunau haDtal raili asahyog kai,
dundubhi ghar ma baitha bajavat ahai,
kaunau sabdan ke gajra se munde nayan
apne neta ka murat sajavat ahai.
gaal batai bajavat kehu jhumi ke,
keu dulatti humuki ke chalavat ahai,
je jahain ba jhijhak au saram chhoDike
uu uhin daal aapan galavat ahai.
aapai Daphli bajavat ahai keu kahu,
kasi ke aapan kehu sankh phunkat ahai,
kaunau phekrat ahai giri ke aundha para
kaunau andhar batase pa bhunkat ahai.
as machi loot chariu kait des ma,
ke kahai chor rakhvar lutat ahain,
din au duphar ma kaunau ronkaiya na ba
raat ma sab diya baar lutat ahain.
kesi phariyad akhir karai jaike,
keu ke uupar na kaunau ka etbaar ba,
ekai khopaDi ma sare nahava ahain
ehma laga thai sabakai mili maar ba.
vahin himalay se laDke samundar taluk,
ek ahdank chhava ahai des ma,
sabke goDe se muDe talak kanpkanpi
jaise bhukamp aava ahai des ma.
keu na keu kai sunai, keu na keu kai gunai,
chariu kaiti chhiDa besura raag ba,
yahi bhari bheeD ma jauni kaiti lakha
sabke daman ma chhota baDa daag ba.
chariu kaiti se kaua gidir ba machi
lagai sajis ma sojhai phansa des ba,
jaal katai ka hikmat nikare pari
yarau phanda ma kasi ke kasa des ba.
ii chhuchheran ka pharphand katai bare,
yarau milike kamar kasi ke aava tani,
binu mare apne kaise ke dekhabya sarag
haath aava javanau baDhava tani.
स्रोत :
पुस्तक : माटी औ महतारी (पृष्ठ 45)रचनाकार : आद्या प्रसाद 'उन्मत्त'
प्रकाशन : अवधी अकादमी
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.
