चिर  प्रणम्य  यह  पुण्य  अहन्,  जय  गाओ  सुरगण,  
आज  अवतरित  हुई  चेतना  भू  पर  नूतन!  
नव  भारत,  फिर  चीर  युगों  का  तमस  आवरण,  
तरुण  अरुण  सा  उदित  हुआ  परिदीप्त  कर  भुवन!  
सभ्य  हुआ  अब  विश्व,  सभ्य  धरणी  का  जीवन,  
आज  खुले  भारत  के  सँग  भू  के  जड़  बंधन!  
शांत  हुआ  अब  युग-युग  का  भौतिक  संघर्षण  
मुक्त  चेतना  भारत  की  यह  करती  घोषण!  
आम्र  मौर  लाओ  हे,  कदली  स्तंभ  बनाओ,  
ज्योतित  गंगा  जल  भर  मंगल  कलश  सजाओ!  
नव  अशोक  पल्लव  के  बंदनवार  बँधाओ,  
जय  भारत  गाओ,  स्वतंत्र  जय  भारत  गाओ!  
उन्नत  लगता  चंद्र  कला  स्मित  आज  हिमाचल,  
चिर  समाधि  से  जाग  उठे  हों  शंभु  तपोज्वल!  
लहर-लहर  पर  इंद्रधनुष  ध्वज  फहरा  चंचल,  
जय  निनाद  करता,  उठ  सागर,  सुख  से  विह्वल!  
धन्य  आज  का  मुक्ति  दिवस,  गाओ  जन-मंगल,  
भारत  लक्ष्मी  से  शोभित  फिर  भारत  शतदल!  
तुमुल  जयध्वनि  करो,  महात्मा  गाँधी  की  जय,  
नव  भारत  के  सुज्ञ  सारथी  वह  निःसंशय!  
राष्ट्र  नायकों  का  हे  पुनः  करो  अभिवादन,  
जीर्ण  जाति  में  भरा  जिन्होंने  नूतन  जीवन!  
स्वर्ण  शस्य  बाँधो  भू  वेणी  में  युवती  जन,  
बनो  बज्र  प्राचीर  राष्ट्र  की,  मुक्त  युवकगण!  
लोह  संगठित  बने  लोक  भारत  का  जीवन,  
हों  शिक्षित  संपन्न  क्षुधातुर  नग्न  भग्न  जन!  
मुक्ति  नहीं  पलती  दृग  जल  से  हो  अभिसिंचित,  
संयम  तप  के  रक्त  स्वेद  से  होती  पोषित!  
मुक्ति  माँगती  कर्म  वचन  मन  प्राण  समर्पण,  
वृद्ध  राष्ट्र  को  वीर  युवकगण  दो  निज  यौवन!  
नव  स्वतंत्र  भारत  को  जग  हित  ज्योति  जागरण,  
नव  प्रभात  में  स्वर्ण  स्नात  हो  भू  का  प्रांगण!  
नव  जीवन  का  वैभव  जाग्रत  हो  जनगण  में,  
आत्मा  का  ऐश्वर्य  अवतरित  मानव  मन  में!  
रक्त  सिक्त  धरणी  का  हो  दुःस्वप्न  समापन,  
शांति  प्रीति  सुख  का  भू  स्वर्ग  उठे  सुर  मोहन!  
भारत  का  दासत्व  दासता  थी  भू-मन  की;  
विकसित  आज  हुईं  सीमाएँ  जग  जीवन  की!  
धन्य  आज  का  स्वर्ण  दिवस,  नव  लोक  जागरण,  
नव  संस्कृति  आलोक  करे  जन  भारत  वितरण!  
नव  जीवन  की  ज्वाला  से  दीपित  हों  दिशि  क्षण  
नव  मानवता  में  मुकुलित  धरती  का  जीवन!  
             
                chir  pranamy  ye  puny  ahan,  jay  gao  surgan,  
aj  awatrit  hui  chetna  bhu  par  nutan!  
naw  bharat,  phir  cheer  yugon  ka  tamas  awarn,  
tarun  arun  sa  udit  hua  paridipt  kar  bhuwan!  
sabhy  hua  ab  wishw,  sabhy  dharnai  ka  jiwan,  
aj  khule  bharat  ke  sang  bhu  ke  jaD  bandhan!  
shant  hua  ab  yug  yug  ka  bhautik  sangharshan  
mukt  chetna  bharat  ki  ye  karti  ghoshan!  
amr  maur  lao  he,  kadli  stambh  banao,  
jyotit  ganga  jal  bhar  mangal  kalash  sajao!  
naw  ashok  pallaw  ke  bandanwar  bandhao,  
jay  bharat  gao,  swatantr  jay  bharat  gao!  
unnat  lagta  chandr  kala  smit  aaj  himachal,  
chir  samadhi  se  jag  uthe  hon  shambhu  tapojwal!  
lahr  lahr  par  indradhnush  dhwaj  phahra  chanchal,  
jay  ninad  karta,  uth  sagar,  sukh  se  wihwal!  
dhany  aaj  ka  mukti  diwas,  gao  jan  mangal,  
bharat  lakshmi  se  shobhit  phir  bharat  shatdal!  
tumul  jayadhwani  karo,  mahatma  gandhi  ki  jay,  
naw  bharat  ke  sugya  sarthi  wo  niःsanshay!  
rashtra  naykon  ka  he  pun  karo  abhiwadan,  
jeern  jati  mein  bhara  jinhonne  nutan  jiwan!  
swarn  shasy  bandho  bhu  wenai  mein  yuwati  jan,  
bano  bajr  prachir  rashtra  ki,  mukt  yuwakgan!  
loh  sangthit  bane  lok  bharat  ka  jiwan,  
hon  shikshait  sanpann  kshaudhatur  nagn  bhagn  jan!  
mukti  nahin  palti  drig  jal  se  ho  abhisinchit,  
sanyam  tap  ke  rakt  swed  se  hoti  poshait!  
mukti  mangti  karm  wachan  man  paran  samarpan,  
wriddh  rashtra  ko  weer  yuwakgan  do  nij  yauwan!  
naw  swatantr  bharat  ko  jag  hit  jyoti  jagaran,  
naw  parbhat  mein  swarn  snat  ho  bhu  ka  prangan!  
naw  jiwan  ka  waibhaw  jagrat  ho  jangan  mein,  
atma  ka  aishwary  awatrit  manaw  man  mein!  
rakt  sikt  dharnai  ka  ho  duaswapn  samapan,  
shanti  priti  sukh  ka  bhu  swarg  uthe  sur  mohan!  
bharat  ka  dasatw  dasta  thi  bhu  man  kee;  
wiksit  aaj  huin  simayen  jag  jiwan  kee!  
dhany  aaj  ka  swarn  diwas,  naw  lok  jagaran,  
naw  sanskriti  aalok  kare  jan  bharat  witarn!  
naw  jiwan  ki  jwala  se  dipit  hon  dishi  kshan  
naw  manawta  mein  mukulit  dharti  ka  jiwan!  
chir  pranamy  ye  puny  ahan,  jay  gao  surgan,  
aj  awatrit  hui  chetna  bhu  par  nutan!  
naw  bharat,  phir  cheer  yugon  ka  tamas  awarn,  
tarun  arun  sa  udit  hua  paridipt  kar  bhuwan!  
sabhy  hua  ab  wishw,  sabhy  dharnai  ka  jiwan,  
aj  khule  bharat  ke  sang  bhu  ke  jaD  bandhan!  
shant  hua  ab  yug  yug  ka  bhautik  sangharshan  
mukt  chetna  bharat  ki  ye  karti  ghoshan!  
amr  maur  lao  he,  kadli  stambh  banao,  
jyotit  ganga  jal  bhar  mangal  kalash  sajao!  
naw  ashok  pallaw  ke  bandanwar  bandhao,  
jay  bharat  gao,  swatantr  jay  bharat  gao!  
unnat  lagta  chandr  kala  smit  aaj  himachal,  
chir  samadhi  se  jag  uthe  hon  shambhu  tapojwal!  
lahr  lahr  par  indradhnush  dhwaj  phahra  chanchal,  
jay  ninad  karta,  uth  sagar,  sukh  se  wihwal!  
dhany  aaj  ka  mukti  diwas,  gao  jan  mangal,  
bharat  lakshmi  se  shobhit  phir  bharat  shatdal!  
tumul  jayadhwani  karo,  mahatma  gandhi  ki  jay,  
naw  bharat  ke  sugya  sarthi  wo  niःsanshay!  
rashtra  naykon  ka  he  pun  karo  abhiwadan,  
jeern  jati  mein  bhara  jinhonne  nutan  jiwan!  
swarn  shasy  bandho  bhu  wenai  mein  yuwati  jan,  
bano  bajr  prachir  rashtra  ki,  mukt  yuwakgan!  
loh  sangthit  bane  lok  bharat  ka  jiwan,  
hon  shikshait  sanpann  kshaudhatur  nagn  bhagn  jan!  
mukti  nahin  palti  drig  jal  se  ho  abhisinchit,  
sanyam  tap  ke  rakt  swed  se  hoti  poshait!  
mukti  mangti  karm  wachan  man  paran  samarpan,  
wriddh  rashtra  ko  weer  yuwakgan  do  nij  yauwan!  
naw  swatantr  bharat  ko  jag  hit  jyoti  jagaran,  
naw  parbhat  mein  swarn  snat  ho  bhu  ka  prangan!  
naw  jiwan  ka  waibhaw  jagrat  ho  jangan  mein,  
atma  ka  aishwary  awatrit  manaw  man  mein!  
rakt  sikt  dharnai  ka  ho  duaswapn  samapan,  
shanti  priti  sukh  ka  bhu  swarg  uthe  sur  mohan!  
bharat  ka  dasatw  dasta  thi  bhu  man  kee;  
wiksit  aaj  huin  simayen  jag  jiwan  kee!  
dhany  aaj  ka  swarn  diwas,  naw  lok  jagaran,  
naw  sanskriti  aalok  kare  jan  bharat  witarn!  
naw  jiwan  ki  jwala  se  dipit  hon  dishi  kshan  
naw  manawta  mein  mukulit  dharti  ka  jiwan!  
 
             
    
 
    
        स्रोत : 
                
                        पुस्तक  : स्वतंत्रता पुकारती (पृष्ठ 259) 
                                            संपादक  : नंद किशोर नवल  
                                                रचनाकार  : सुमित्रानंदन पंत  
                                            
                             प्रकाशन  : साहित्य अकादेमी
                         
                                                संस्करण   : 2006 
                 
                
                
     
    Additional information available 
    Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
    
 
    rare Unpublished content 
    This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.