छोट-छोट सन दूटा कोठरी
पुरनाएल गंध सँ सराबोर—
कम पड़ि जाइत अछि जेना
हमर भौतिकता के अँटएबामे
मुदा,
छोट अछि एकर परिधि,
से स्वीकार मे भऽ जाइत अछि असुविधा
कोठरी सभ सँ सटल, फूजल छल
जेना,
सभ किछु के अँगेजऽ लेल आतुर
माँ केर खाली कोर
आ,
ऊपर तनाएल आकाशक अनन्त विस्तार
जेना,
पिताक दुलारक छाहरि!
प्रतिदिन
ई छत अपन छातीपर
उतारैत अछि सतरंगी पाखी सभ
छिड़ियाएल अन्न-कण कें बिछबा लेल
ऐंठ थारी-बाटी मे मारबा लेल लोल
कखनो, गमलाक फूलक ठाढ़िपर झुलैत
कखनो, हमर अलसाएल आँखि मे तकैत
कखनो, कोनो शुभ-समाद कहैत
भाँति-भाँतिक संगीत बिलहैत
ई पाखी सभ
सदिखन भोर बनि रहैत अछि
हमर मोन-प्राण में उड़ैत
हमर बच्चा सभ
पोथीमे नहि पढ़लक अछि एकरा
देखलक अछि
अपन कीनल छतपर
ढिठगर भऽ कऽ फुदकैत
क्रीड़ा-किलोल करैत
कखनो पाँखि हौअबैत, कखनो
लोल-मे-लोल फँसा गपिआइत
देखू ने,
अहूँ भरि आँखि, जे
गमला सभ मे उपजाओल पौध मे
समटि आएल अछि
सम्पूर्ण-सृष्टिक हरीतिमा
फूल सभ सँ ओमडाम
खिलखिलाइत अछि ई सिमटी-पीटल जगह
जेना,
झहरैत सिङ्गरहार सन
उतरैत रहैत अछि उजास
एहि छोट सन सिकस्त परिसर मे
आउ,
अभिशप्त हम,
देखबैत छी—
फाँक भरि, वा खण्डित नहि,
भरल-पुरल आकाश अछि हमर आँखि मे
दूर-दूर धरि पसरल...
रंग-बोरल आँचर सन अपरिमित...
अद्भुत रंगक सामंजस्य...
ई कोन चितेरा
उठौने अछि अपन तूलिका!
आ मोनक एहि राशि-राशिक विस्तार मे
विलीन होबऽ लगैत अछि
घरक सिकस्तता
स्थगित भऽ जाइत अछि तत्काले
नब घर तकबाक आकुलता...
सिकस्त घरक ई फूजल छत-आँगन—
जेना,
तरहत्थीपर उतरल चान!
ई चान हमर अछि
एकरा हम गमाबऽ नहि चाहब
एहि अस्त-व्यस्त-संत्रस्त संसार मे
chhot chhot san duta kothari
purnayel gandh san sarabor—
kam paDi jait achhi jena
hamar bhautikta ke antebame
muda,
chhot achhi ekar paridhi,
se svikar mae bhaऽ jait achhi asuvidha
kothari sabh san satal, phujal chhal
jena,
sabh kichhu ke angejऽ lel aatur
maan ker khali kor
aa,
uupar tanayel akashak anant vistar
jena,
pitak dularak chhahari!
pratidin
ii chhat apan chhatipar
utarait achhi satrangi pakhi sabh
chhiDiyayel ann kan ken bichhba lel
ainth thari bati mae marba lel lol
kakhno, gamlak phulak thaDhipar jhulait
kakhno, hamar alsayel ankhi mae takait
kakhno, kono shubh samad kahait
bhanti bhantik sangit bilhait
ii pakhi sabh
sadikhan bhor bani rahait achhi
hamar mon praan mein uDait
hamar bachcha sabh
pothime nahi paDhlak achhi ekra
dekhlak achhi
apan kinal chhatpar
Dhithgar bhaऽ kaऽ phudkait
kriDa kilol karait
kakhno pankhi hauabait, kakhno
lol mae lol phansa gapiait
dekhu ne,
ahun bhari ankhi, je
gamla sabh mae upjaol paudh mae
samati aayel achhi
sampurn srishtik haritima
phool sabh san omDaam
khilakhilait achhi ii simti pital jagah
jena,
jhahrait singarhar san
utrait rahait achhi ujaas
ehi chhot san sikast parisar mae
aau,
abhishapt hum,
dekhbait chhee—
phaank bhari, va khanDit nahi,
bharal pural akash achhi hamar ankhi mae
door door dhari pasral. . .
rang boral anchar san aprimit. . .
adbhut rangak samanjasya. . .
ii kon chitera
uthaune achhi apan tulika!
aa monak ehi rashi rashik vistar mae
vilin hobऽ lagait achhi
gharak sikastta
sthagit bhaऽ jait achhi tatkale
nab ghar takbak akulta. . .
sikast gharak ii phujal chhat angan—
jena,
tarhatthipar utral chaan!
ii chaan hamar achhi
ekra hum gamabऽ nahi chahab
ehi ast vyast santrast sansar mae
chhot chhot san duta kothari
purnayel gandh san sarabor—
kam paDi jait achhi jena
hamar bhautikta ke antebame
muda,
chhot achhi ekar paridhi,
se svikar mae bhaऽ jait achhi asuvidha
kothari sabh san satal, phujal chhal
jena,
sabh kichhu ke angejऽ lel aatur
maan ker khali kor
aa,
uupar tanayel akashak anant vistar
jena,
pitak dularak chhahari!
pratidin
ii chhat apan chhatipar
utarait achhi satrangi pakhi sabh
chhiDiyayel ann kan ken bichhba lel
ainth thari bati mae marba lel lol
kakhno, gamlak phulak thaDhipar jhulait
kakhno, hamar alsayel ankhi mae takait
kakhno, kono shubh samad kahait
bhanti bhantik sangit bilhait
ii pakhi sabh
sadikhan bhor bani rahait achhi
hamar mon praan mein uDait
hamar bachcha sabh
pothime nahi paDhlak achhi ekra
dekhlak achhi
apan kinal chhatpar
Dhithgar bhaऽ kaऽ phudkait
kriDa kilol karait
kakhno pankhi hauabait, kakhno
lol mae lol phansa gapiait
dekhu ne,
ahun bhari ankhi, je
gamla sabh mae upjaol paudh mae
samati aayel achhi
sampurn srishtik haritima
phool sabh san omDaam
khilakhilait achhi ii simti pital jagah
jena,
jhahrait singarhar san
utrait rahait achhi ujaas
ehi chhot san sikast parisar mae
aau,
abhishapt hum,
dekhbait chhee—
phaank bhari, va khanDit nahi,
bharal pural akash achhi hamar ankhi mae
door door dhari pasral. . .
rang boral anchar san aprimit. . .
adbhut rangak samanjasya. . .
ii kon chitera
uthaune achhi apan tulika!
aa monak ehi rashi rashik vistar mae
vilin hobऽ lagait achhi
gharak sikastta
sthagit bhaऽ jait achhi tatkale
nab ghar takbak akulta. . .
sikast gharak ii phujal chhat angan—
jena,
tarhatthipar utral chaan!
ii chaan hamar achhi
ekra hum gamabऽ nahi chahab
ehi ast vyast santrast sansar mae
स्रोत :
पुस्तक : समग्र ज्योत्स्ना (पृष्ठ 68)संपादक : विभूति आनन्द रचनाकार : ज्योत्स्ना चन्द्रम्
प्रकाशन : नवारम्भ
संस्करण : 2017
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.
