जखन एकटा व्यक्ति
चलि जाइत अछि
दूर-दराज, देश-विदेश—
अमेरिका, इंग्लैंड
रूस, फ्रांस, कनाडा
चीन, अरब, ओमान
तँ मेटि जाइत अछि
ओतय ओकर नाम-गाम
आ ओकर अपन
एगो खास चिन्हान
ओकर पहिचान
ओ नहि रहि जाइत अछि
बंगाली, बिहारी
पंजाबी, मराठी
कश्मीरी, तमिल
ओ नहि रहि जाइत अछि
हिन्दू-मुसलमान
दलित-महादलित
सवर्ण-अवर्ण
अपन पहिचानमे ओ
भए जाइत अछि
इंडियन
सामूहिक पहिचानमे
बीतैत अछि ओकर जीवन
जखन एकटा व्यक्ति
चलि जाइत अछि
मुम्बइ, सूरत
गुड़गाँव, लुधियाना
इंदौर, दिल्ली
कलकत्ता, पुणे
आदि इत्यादिमे
तखनो ओ नहि
रहि जाइत अछि
कुमेदानी, मोहनपुरिया
महपुरिया, बिसनपुरिया
भरौलिया, भदौलिया
ओतय ओकर मेटि जाइत अछि
नाम-गाम चिन्हान
मुदा ओकरा भेटैत अछि
एकटा नबका सामूहिक पहिचान—
बिहारीक
जेना कि ओ
बिहारक प्रतिनिधि हो
जखन एकटा पुरुष
बसि जाइत अछि
अपन सासुरमे
तँ ओकर कुल खानदानकेँ
सुनय पड़ैत अछि गारि
हँसी-मजाकमे
ओ नहि रहि जाइत अछि
रहीम, करीम, फारूक
इफ्तेखार, अनवर, अब्दुल्लाह
रमेश, महेश, सुरेश
जोगिन्दर, महिन्दर
ओ भए जाइत अछि
सौंसे गामक कुटुम
आ खड़गपुरिया, महखड़िया
भगलपुरिया, दरभंगिया सेहो
जखन एकटा बेटी
बियाहक बाद
चलि जाइत अछि
अपन सासुर तँ
ओ बिसरि जाइत अछि
अपन नाम—
ममता, गीता, रीता
फुलिया, धनपतिया
हीना, शबाना
तरन्नुम, मुशर्रत
ओकरा भेटैत अछि
एकटा सामूहिक पहिचान
ओ अपन नामकेँ बिसरि
गामक प्रतिष्ठाक भार
माथपर उघैत
बनल रहि जाइत अछि
बड़गाँववाली, बनमावाली
आरण, बिसनपुरवाली
दरभंगावाली भौजी
मामी, छोटकी काकी
मैझली काकी, बड़की माय
अपन नामकेँ बिसरि
सामूहिक पहिचानमे
एकटा बेटी
बिता दैत अछि उमरि
अपन गामक लोक-लाजकेँ उघैत
दोसराक गाम-घर बना कए अप्पन
ओ एकटा बिया
करैत अछि आत्मसात
अपन कोखिमे
आ दए दैत अछि
एकटा पुरुषकेँ
लियौ अपन संतान
चलाबू अपन वंश।
jakhan ekta vyakti
chali jait achhi
door daraj, desh videsh—
amerika, inglainD
roos, phraans, kanaDa
cheen, arab, omaan
tan meti jait achhi
otay okar naam gaam
aa okar apan
ego khaas chinhan
okar pahichan
o nahi rahi jait achhi
bangali, bihari
panjabi, marathi
kashmiri, tamil
o nahi rahi jait achhi
hindu musalman
dalit mahadlit
savarn avarn
apan pahichanme o
bhe jait achhi
inDiyan
samuhik pahichanme
bitait achhi okar jivan
jakhan ekta vyakti
chali jait achhi
mumbai, surat
guDganv, ludhiyana
indaur, dilli
kalkatta, pune
aadi ityadime
takhno o nahi
rahi jait achhi
kumedani, mohanapuriya
mahapuriya, bisanapuriya
bharauliya, bhadauliya
otay okar meti jait achhi
naam gaam chinhan
muda okra bhetait achhi
ekta nabka samuhik pahichan—
biharik
jena ki o
biharak pratinidhi ho
jakhan ekta purush
basi jait achhi
apan sasurme
tan okar kul khandanken
sunay paDait achhi gari
hansi majakme
o nahi rahi jait achhi
rahim, karim, pharuk
iphtekhar, anvar, abdullah
ramesh, mahesh, suresh
jogindar, mahindar
o bhe jait achhi
saunse gamak kutum
aa khaDagapuriya, mahakhaDiya
bhagalapuriya, darbhangiya seho
jakhan ekta beti
biyahak baad
chali jait achhi
apan sasur tan
o bisari jait achhi
apan naam—
mamta, gita, rita
phuliya, dhanapatiya
hina, shabana
tarannum, musharrat
okra bhetait achhi
ekta samuhik pahichan
o apan namken bisari
gamak prtishthak bhaar
mathpar ughait
banal rahi jait achhi
baDganvvali, banmavali
aaran, bisanapurvali
darbhangavali bhauji
mami, chhotki kaki
maijhli kaki, baDki maay
apan namken bisari
samuhik pahichanme
ekta beti
bita dait achhi umari
apan gamak lok lajken ughait
dosrak gaam ghar bana ke appan
o ekta biya
karait achhi atmasat
apan kokhime
aa de dait achhi
ekta purushken
liyau apan santan
chalabu apan vansh.
jakhan ekta vyakti
chali jait achhi
door daraj, desh videsh—
amerika, inglainD
roos, phraans, kanaDa
cheen, arab, omaan
tan meti jait achhi
otay okar naam gaam
aa okar apan
ego khaas chinhan
okar pahichan
o nahi rahi jait achhi
bangali, bihari
panjabi, marathi
kashmiri, tamil
o nahi rahi jait achhi
hindu musalman
dalit mahadlit
savarn avarn
apan pahichanme o
bhe jait achhi
inDiyan
samuhik pahichanme
bitait achhi okar jivan
jakhan ekta vyakti
chali jait achhi
mumbai, surat
guDganv, ludhiyana
indaur, dilli
kalkatta, pune
aadi ityadime
takhno o nahi
rahi jait achhi
kumedani, mohanapuriya
mahapuriya, bisanapuriya
bharauliya, bhadauliya
otay okar meti jait achhi
naam gaam chinhan
muda okra bhetait achhi
ekta nabka samuhik pahichan—
biharik
jena ki o
biharak pratinidhi ho
jakhan ekta purush
basi jait achhi
apan sasurme
tan okar kul khandanken
sunay paDait achhi gari
hansi majakme
o nahi rahi jait achhi
rahim, karim, pharuk
iphtekhar, anvar, abdullah
ramesh, mahesh, suresh
jogindar, mahindar
o bhe jait achhi
saunse gamak kutum
aa khaDagapuriya, mahakhaDiya
bhagalapuriya, darbhangiya seho
jakhan ekta beti
biyahak baad
chali jait achhi
apan sasur tan
o bisari jait achhi
apan naam—
mamta, gita, rita
phuliya, dhanapatiya
hina, shabana
tarannum, musharrat
okra bhetait achhi
ekta samuhik pahichan
o apan namken bisari
gamak prtishthak bhaar
mathpar ughait
banal rahi jait achhi
baDganvvali, banmavali
aaran, bisanapurvali
darbhangavali bhauji
mami, chhotki kaki
maijhli kaki, baDki maay
apan namken bisari
samuhik pahichanme
ekta beti
bita dait achhi umari
apan gamak lok lajken ughait
dosrak gaam ghar bana ke appan
o ekta biya
karait achhi atmasat
apan kokhime
aa de dait achhi
ekta purushken
liyau apan santan
chalabu apan vansh.
स्रोत :
पुस्तक : परिचय बनैत शब्द (पृष्ठ 23)रचनाकार : मुख्तार आलम
प्रकाशन : मुख्तार आलम
संस्करण : 2021
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.
