कबहूँ  मस्जिद  कबहूँ  मंदिर  कबहूँ  गुरुद्वारा  कै  बवाल,  
हर  परब  तीज  तिउहारे  मा  मनई  मुरगा  अस  भै  हलाल।  
ई  चाल  ढाल  झंडा  नारा  तोहका  दुसरेन  से  मोह  अहै  
आपन  पुरखा  आपन  धरती  तोहका  अपनेन  से  द्रोह  अहै।  
सुख  पाया  अपनी  धरती  पै  दुसरे  का  झंडा  गाड़े  मा।  
तोहरी  नानी  के  हाँड़े  मा।  
तू  आला  अपसर  बना  आजु  घरवै  मूसै  मा  तेज  अहा,  
अँगरेज  चला  गे  देसवा  से  तू  बना  अबौ  अँगरेज  अहा।  
सुख  चैन  न  पाया  जुटै  कभौ  अपनी  धरती  महतारी  कै  
एसी  निरबंसै  भले  रही  अस  जनम्या  बूत  बेचारी  कै।  
तू  खूब  उड़ाया  गुलछर्रा  अब  तक  ओहदा  के  आड़े  मा।  
तोहरी  नानी  के  हाँड़े  मा।  
तू  धूर  आँख  मा  झोंकि-झोंकि  धन  दुइनौ  हाथ  बटोर्या  है,  
पेट  देस  का  काटि-काटि  अपने  खाता  मा  जोर्या  है।  
तू  कसम  खाइ  के  घाट  किंया  कम  तौल्या  सोझै  काँटा  मा  
तू  किह्या  मिलावट  तेल  मसाला  नमक  दवाई  आँटा  मा।  
तू  बड़का  साहूकार  बना  औ  जहर  मिलावा  खाड़े  मा।  
तोहरी  नानी  के  हाँड़े  मा।  
दुनिया  कै  गटई  काटि-काटि  आपन  भंडार  भरत  बाट्या,  
तू  बिना  सूड़  कै  हाथी  सब  सबकै  सुख  चैन  चरत  बाट्या।  
बस  आपन  मतलब  गाँठे  मा,  केउ  कै  दुख  दरद  न  जान्या  तू,  
दुनिया  क  देतै  रह्या  दगा  बस  आपन  विरद  बखान्या  तू।  
मूड़े  धै  राजा  बेनु  गए  तू  धरती  बँधब्या  फाँड़े  मा।  
तोहरी  नानी  के  हाँड़े  मा।  
तू  सेवक  बनि  के  सपथ  लिह्या  कुरसी  पाया  तौ  भूलि  गया,  
गाँधी  कै  चेला  बना  रह्या  औ  दारू  पीके  झूलि  गया।  
हमरै  जनमा,  हमहीं  का  बारा  डेढ़े  आठ  पढ़ावा  थ्या  
परदा  मा  नंगा  नाच  करा  बहिरे  जन  गन  मन  गावा  थ्या।  
तू  बदला  दिन  मा  पाँच  सूट  हम  ढाँकी  लाज  कछाड़े  मा।  
तोहरी  नानी  के  हाँड़े  मा।  
हम  सीत  घाम  बरखा  झेली  तू  मस्त  परा  रँगरेली  मा,  
टपटप  टपकै  मड़ई  हमार  तू  मारा  मौज  हबेली  मा।  
हम  खेते  मा  दिन  रात  खटी  तू  सैर  करा  मंसूरी  कै  
हम  होमी  आपन  जिउ  परान  तू  जेवरी  बनवा  धूरी  कै।  
तू  तौ  अकास  मा  उड़त  फिरा  हम  अँटकी  मेड़े  डाँड़े  मा।  
तोहरी  नानी  के  हाँड़े  मा।  
दै  अँगरेजन  के  साथ  देस  के  साथ  किया  गद्दारी  तू,  
हमरी  देहीं  के  खून  चूसि  ठठरी  पर  किह्या  सवारी  तू।  
जब  आजादी  कै  लहर  उठी  तौ  ओहमा  टाँग  अड़ाया  है  
अब  भवा  देस  आजाद  आजु  गद्दी  हथियावै  आया  है।  
अबकी  देबै  भूसी  छोड़ाइ,  उतरा  तौ  तनी  अखाड़े  मा।  
तोहरी  नानी  के  हाँड़े  मा।  
                kabhun  masjid  kabhun  mandir  kabhun  gurudvara  kai  baval,  
har  parab  teej  tiuhare  ma  manii  murga  as  bhai  halal.  
ii  chaal  Dhaal  jhanDa  nara  tohka  dusren  se  moh  ahai  
aapan  purkha  aapan  dharti  tohka  apnen  se  droh  ahai.  
sukh  paya  apni  dharti  pai  dusre  ka  jhanDa  gaDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
tu  aala  apsar  bana  aaju  gharavai  musai  ma  tej  aha,  
angarej  chala  ge  desva  se  tu  bana  abau  angarej  aha.  
sukh  chain  na  paya  jutai  kabhau  apni  dharti  mahtari  kai  
esi  nirbansai  bhale  rahi  as  janamya  boot  bechari  kai.  
tu  khoob  uDaya  gulchharra  ab  tak  ohda  ke  aaDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
tu  dhoor  ankh  ma  jhonki  jhonki  dhan  duinau  haath  batorya  hai,  
pet  des  ka  kati  kati  apne  khata  ma  jorya  hai.  
tu  kasam  khai  ke  ghaat  kinya  kam  taulya  sojhai  kanta  ma  
tu  kihya  milavat  tel  masala  namak  davai  anta  ma.  
tu  baDka  sahukar  bana  au  jahar  milava  khaDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
duniya  kai  gatii  kati  kati  aapan  bhanDar  bharat  batya,  
tu  bina  sooD  kai  hathi  sab  sabakai  sukh  chain  charat  batya.  
bas  aapan  matlab  ganthe  ma,  keu  kai  dukh  darad  na  janya  tu,  
duniya  ka  detai  rahya  daga  bas  aapan  virad  bakhanya  tu.  
muDe  dhai  raja  benu  ge  tu  dharti  bandhabya  phanDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
tu  sevak  bani  ke  sapath  lihya  kursi  paya  tau  bhuli  gaya,  
gandhi  kai  chela  bana  rahya  au  daru  pike  jhuli  gaya.  
hamarai  janma,  hamhin  ka  bara  DeDhe  aath  paDhava  thya  
parda  ma  nanga  naach  kara  bahire  jan  gan  man  gava  thya.  
tu  badla  din  ma  paanch  soot  hum  Dhanki  laaj  kachhaDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
hum  seet  ghaam  barkha  jheli  tu  mast  para  rangreli  ma,  
taptap  tapakai  maDii  hamar  tu  mara  mauj  habeli  ma.  
hum  khete  ma  din  raat  khati  tu  sair  kara  mansuri  kai  
hum  homi  aapan  jiu  paran  tu  jevari  banva  dhuri  kai.  
tu  tau  akas  ma  uDat  phira  hum  antaki  meDe  DanDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
dai  angrejan  ke  saath  des  ke  saath  kiya  gaddari  tu,  
hamri  dehin  ke  khoon  chusi  thathri  par  kihya  savari  tu.  
jab  ajadi  kai  lahr  uthi  tau  ohma  taang  aDaya  hai  
ab  bhava  des  ajad  aaju  gaddi  hathiyavai  aaya  hai.  
abki  debai  bhusi  chhoDai,  utra  tau  tani  akhaDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
kabhun  masjid  kabhun  mandir  kabhun  gurudvara  kai  baval,  
har  parab  teej  tiuhare  ma  manii  murga  as  bhai  halal.  
ii  chaal  Dhaal  jhanDa  nara  tohka  dusren  se  moh  ahai  
aapan  purkha  aapan  dharti  tohka  apnen  se  droh  ahai.  
sukh  paya  apni  dharti  pai  dusre  ka  jhanDa  gaDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
tu  aala  apsar  bana  aaju  gharavai  musai  ma  tej  aha,  
angarej  chala  ge  desva  se  tu  bana  abau  angarej  aha.  
sukh  chain  na  paya  jutai  kabhau  apni  dharti  mahtari  kai  
esi  nirbansai  bhale  rahi  as  janamya  boot  bechari  kai.  
tu  khoob  uDaya  gulchharra  ab  tak  ohda  ke  aaDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
tu  dhoor  ankh  ma  jhonki  jhonki  dhan  duinau  haath  batorya  hai,  
pet  des  ka  kati  kati  apne  khata  ma  jorya  hai.  
tu  kasam  khai  ke  ghaat  kinya  kam  taulya  sojhai  kanta  ma  
tu  kihya  milavat  tel  masala  namak  davai  anta  ma.  
tu  baDka  sahukar  bana  au  jahar  milava  khaDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
duniya  kai  gatii  kati  kati  aapan  bhanDar  bharat  batya,  
tu  bina  sooD  kai  hathi  sab  sabakai  sukh  chain  charat  batya.  
bas  aapan  matlab  ganthe  ma,  keu  kai  dukh  darad  na  janya  tu,  
duniya  ka  detai  rahya  daga  bas  aapan  virad  bakhanya  tu.  
muDe  dhai  raja  benu  ge  tu  dharti  bandhabya  phanDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
tu  sevak  bani  ke  sapath  lihya  kursi  paya  tau  bhuli  gaya,  
gandhi  kai  chela  bana  rahya  au  daru  pike  jhuli  gaya.  
hamarai  janma,  hamhin  ka  bara  DeDhe  aath  paDhava  thya  
parda  ma  nanga  naach  kara  bahire  jan  gan  man  gava  thya.  
tu  badla  din  ma  paanch  soot  hum  Dhanki  laaj  kachhaDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
hum  seet  ghaam  barkha  jheli  tu  mast  para  rangreli  ma,  
taptap  tapakai  maDii  hamar  tu  mara  mauj  habeli  ma.  
hum  khete  ma  din  raat  khati  tu  sair  kara  mansuri  kai  
hum  homi  aapan  jiu  paran  tu  jevari  banva  dhuri  kai.  
tu  tau  akas  ma  uDat  phira  hum  antaki  meDe  DanDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
dai  angrejan  ke  saath  des  ke  saath  kiya  gaddari  tu,  
hamri  dehin  ke  khoon  chusi  thathri  par  kihya  savari  tu.  
jab  ajadi  kai  lahr  uthi  tau  ohma  taang  aDaya  hai  
ab  bhava  des  ajad  aaju  gaddi  hathiyavai  aaya  hai.  
abki  debai  bhusi  chhoDai,  utra  tau  tani  akhaDe  ma.  
tohri  nani  ke  hanDe  ma.  
 
    
 
    
        स्रोत : 
                
                        पुस्तक  : माटी औ महतारी (पृष्ठ 52)रचनाकार  : आद्या प्रसाद 'उन्मत्त' 
                             प्रकाशन  : अवधी अकादमी
                         
                                     
                
                
     
    Additional information available 
    Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
    
 
    rare Unpublished content 
    This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.